AKP, patronları rahatlatmak üzere bir adım daha attı. İşçilerin hukuki yollardan haklarını aramasını daha da güçleştireceği gerekçesiyle sendikaların karşı çıktığı ‘İş Mahkemeleri Yasa Tasarısı’, dün gece TBMM Adalet Komisyonu’nda kabul edildi. Tasarı yasalaşırsa işçi-patron uyuşmazlıklarında artık doğrudan yargıya başvurulamayacak, önce ‘arabulucu’ya gitmek zorunlu olacak.
İş mahkemelerinin kuruluş, görev, yetki ve yargılama usulünü düzenleyen tasarıda yer alan düzenlemeler özetle şöyle:
»İş mahkemeleri Hâkimler ve Savcılar Kurulu’nun (HSK) olumlu görüşü alınarak, tek hakimli ve asliye mahkemesi derecesinde Adalet Bakanlığı’nca gerekli görülen yerlerde kurulacak. İş durumunun gerekli kıldığı yerlerde iş mahkemelerinin birden fazla dairesi oluşturulabilecek.
»İş mahkemesi kurulmayan yerlerde bu mahkemenin görev alanına giren dava ve işlere, o yerdeki asliye hukuk mahkemesince bakılacak. Arabulucuya gitmek zorunlu
»Tasarıyla ‘dava şartı olarak arabuluculuk’ kurumu ilk kez hukuka giriyor. Kanuna veya bireysel ya da toplu iş sözleşmesine dayanan işçi, işveren alacağı, tazminatı ve işe iade talebiyle açılan davalarda, arabulucuya başvurulması dava şartı olarak aranacak. Arabulucuya başvurma zorunluluğu için alacak veya tazminat talebinin iş ilişkisinden kaynaklanması gerekecek.
»Düzenlemeyle işçi; kıdem- ihbar gibi tazminat ve fazla mesai, yıllık izin gibi ücret talepleri için dava açmadan önce arabulucuya başvuracak. İşçi işyerinde patronu tarafından hakarete uğrasa bile arabulucuya başvurarak masaya oturmak zorunda kalacak.
»Arabulucuya başvurulmadan dava açılırsa, herhangi bir işlem yapılmaksızın dava, dava şartı yokluğu nedeniyle usulden reddedilecek. Arabuluculuğun bir dava şartı olarak kabul edilmesi, iş kazası veya meslek hastalığından kaynaklanan maddi veya manevi tazminat Tasarı dün gece Adalet Komisyonu’ndan geçti. davaları, bunlarla ilgili rücu davalarında uygulanmayacak.
»Arabulucu, yapılan başvuruyu görevlendirildiği tarihten itibaren 3 hafta içinde sonuçlandıracak. Bu süre, zorunlu hallerde ara bulucu tarafından en fazla bir hafta uzatılabilecek.
»Taraflardan biri, geçerli bir mazeret göstermeden ilk toplantıya katılmazsa, arabuluculuk faaliyetinin sona ermesi durumunda toplantıya katılmayan taraf, davada kısmen veya tamamen haklı çıksa bile yargılama giderinin tamamından sorumlu olacak. Ayrıca bu taraf lehine vekâlet ücretine hükmedilmeyecek. İşçi ve patron eşit ödeyecek
»Taraflar, arabuluculuk sonunda anlaşırsa arabuluculuk ücreti, belirtilen tarife göre, aksi kararlaştırılmadıkça taraflarca eşit şekilde karşılanacak.
»Asıl işveren-alt işveren ilişkisinin varlığı halinde işe iade talebiyle arabulucuya başvurulduğunda, anlaşmanın gerçekleşebilmesi için işverenler, arabuluculuk görüşmelerine birlikte katılacak.
»Tasanda yer alan, “Kanuna, bireysel veya toplu iş sözleşmesine dayanan işçi veya işveren alacağı ve tazminatı ile işe iade talebiyle açılacak davalarda, arabulucuya başvurulmuş olması dava şartıdır” hükmünde yer alan “işçi” ibaresi, gazeteciler ve gemi çalışanlarını da kapsayacak. Zamanaşımı suresi düşürüldü
»İş sözleşmesi feshedilen işçi, sebep gösterilmediği veya gösterilen sebebin geçerli bir sebep olmadığı iddiasıyla, bir ay içinde işe iade talebiyle arabulucuya başvuracak. Başvurudan sonuç alınamaması halinde iki hafta içinde iş mahkemesinde dava açılabilecek.
»Tasarıyla, İş Kanunu’na eklenen ek 3. maddedeki zamanaşımına ilişkin hükümlerin uygulanma zamanı düzenleniyor. İş sözleşmesinden kaynaklanmak kaydıyla, hangi kanuna tabi olursa olsun; yıllık izin ücreti, kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, kötü niyet tazminatı ve iş sözleşmesinin eşit davranma ilkesine uyulmaksızın feshinden kaynaklanan tazminat için zamanaşımı süresi artık on yıl değil, beş yıl olacak. Yargıtay yolu kapatılıyor
»Tasarıya göre, Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun kanun yollarına ilişkin hükümleri iş mahkemelerince verilen kararlar hakkında da uygulanacak. Buna göre, bazı davalarda verilen kararlar hakkında temyiz yoluna başvurulamayacak. Karar bölge adliye mahkemelerinde kesinleşecek. Fesih bildirimine itiraz davalarında verilen kararlar ile işveren tarafından toplu iş sözleşmesi veya işyeri düzenlemeleri uyarınca işçiye verilen disiplin cezalarının iptali için açılan davalarda verilen kararlar bu kapsama girecek.
»İşyeri sendika temsilcilerinin iş sözleşmelerine, işletme toplu iş sözleşmesi yapılacak işyerlerinin aranılan niteliğe sahip olup olmadıklarına ilişkin uyuşmazlıklara, uygulanmakta olan bir toplu iş sözleşmesinin yorumundan doğan uyuşmazlıklara ve karar verilen veya uygulanmakta olan bir grev veya lokavtın kanun dışı olup olmadığının tespitine ilişkin açılan davalarda verilen kararlar da temyiz edilemeyecek.
»Sendika veya konfederasyonun ilk genel kurulunun düzenlenmesi konusunda hükümlere aykırı hareket edildiği iddiasıyla sendika şubesi, sendika veya konfederasyon yönetim kurulu hakkında açılan davalarda verilen kararlar ile sendika üyeliğine ilişkin açılan davalarda verilen kararlar konusunda da temyize gidilemeyecek. Sendikalar tepkili Sendikalar tasarının yasalaşmasına karşı çıkıyor. İşçiler ile patronların eşit şartlarda olmadığına dikkat çeken sendikalar, bu nedenle arabuluculuğu zorunlu kılmanın işçilerin hak arayışını güçleştireceğini, işçilerin arabulucu masasında hak ettiğinden azına razı edilebileceğini vurguluyor.
Kaynak: Birgün