İşçiye bir darbe daha: Ara buluculuk yasallaştı

İşçinin hak aramasını engelleyen ve ‘Arabuluculuk Yasası’ olarak da adlandırılan İş Mahkemeleri Kanunu Resmi Gazete’de yayımlandı.

arabulucu3

İş Mahkemeleri Kanunu Resmi Gazete’de yayımlanarak, 3’ü dışındaki tüm maddeleri yürürlüğe girdi. Zorunlu ara buluculuğu öngören 3 madde ise 1 Ocak 2018’den itibaren uygulanacak.

39 maddeden oluşan 7036 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu’nun ilk 10 maddesi dışındaki maddeleri ile 4857 sayılı İş Kanunu, 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu ve 6325 sayılı Arabuluculuk Kanunu’nda işçiler aleyhine önemli değişiklikler yapıldı. Yasa ile getirilen ara buluculuğun yaygın bir şekilde uygulanması ve Hükümet ile patronların öngördüğü şekilde işlemesi halinde işçiler için çok önemli hak kayıpları doğacak. Bu nedenle, safını emekten yana belirlemiş olan hukukçuların ve elbette işçilerin, hak kayıplarına da yol açmadan, zorunlu ara buluculuğu fiilen işlemez hale getirmesi, mevcut hakları koruyabilmek bakımından önem taşıyor.

ARA BULUCUYA BAŞVURMAK DAVA ŞARTI
Peki yasa ile getirilen yeni ve önemli düzenlemeler neler? Yasa’nın 3. maddesinde, işçilerin kanundan veya sözleşmeden kaynaklanan alacak ve tazminat ile işe iade talebiyle açacağı davalardan önce ara bulucuya başvurması dava şartı haline getirildi. Yani, kıdem, ihbar, kötü niyet tazminatı ve sendikal tazminatlar, ücret, ikramiye, fazla mesai, yıllık izin ücreti, prim, genel tatil ücreti alacakları, işe iade davaları için önce ara bulucuya gidilmesi zorunlu. Aksi takdirde işçilerin davaları reddedilecek. Eğer bu sırada hak düşürücü süreler ve zaman aşımı tamamlanmış ise ara bulucuya başvurup tekrar dava açma şansı da kalmayacak.

İş kazaları ve meslek hastalıkları nedeniyle açılacak olan maddi ve manevi tazminat davaları ve sigortasız çalıştırılan veya sigortası eksik yatırılan işçilerin açtığı hizmet tespiti davaları için ara bulucuya gitmek ise zorunlu değil.

BAŞVURU NE ZAMAN VE NASIL YAPILACAK?
Ara bulucuya başvururken zaman aşımı ve hak düşürücü sürelere dikkat edilmesi gerekiyor. Her tür tazminat ve ücret alacaklarında 5 yıl içerisinde, işe iade talep edilmesi halinde ise 1 ay içerisinde ara bulucuya başvurmak zorunlu.

İşçiler, işverenin bulunduğu yerleşim yerindeki veya işin yapıldığı şube için yetkili olan adliyedeki arabuluculuk merkezine başvuracak. Arabuluculuk Merkezi, Adalet Bakanlığı listesindeki bir ara bulucuyu görevlendirecek. İşçi ve işveren anlaşırsa, listede yer alan istedikleri bir ismi de seçebilecekler.

 ARA BULUCU AŞAMASI NE KADAR SÜREBİLİR?
Ara bulucu görevlendirmenin yapıldığı tarihten itibaren, uzatma süresiyle birlikte 4 hafta içerisinde başvuruyu sonuçlandıracaktır. Yasanın 3/9’uncu bendinde düzenlenen ara buluculuk bürosunun yetkisine itiraz halinde ise 4 haftalık süre katbekat aşılacaktır. Neyse ki, ara bulucu aşamasında anlaşmak zorunlu olmadığından, uyuşmazlığın ara bulucuda çözümlenememesi halinde, işçiler, işe iade davaları için son tutanağın düzenlendiği tarihten itibaren 15 gün içinde; diğer alacak ve tazminatlar için zaman aşımı süresi dolmadan dava açabilecektir. Bu durumda ara bulucuda geçen süre, işçi için bir mağduriyet süresi olacaktır.

ARA BULUCUYA ÜCRET ÖDENECEK
Ara bulucudaki görüşmelerin 2 saatten az sürmesi ve anlaşma sağlanamaması halinde, ara bulucu ücreti Adalet Bakanlığınca ödenecek. Ancak görüşmelerin uzaması halinde her saat için 120,00 TL; anlaşma olması halinde ise anlaşılan rakamın yüzde 6’sı ve Arabuluculuk Bürosunun zorunlu giderleri taraflarca eşit olarak ödenecektir.

ANLAŞMA OLURSA TEKRAR DAVA HAKKI YOK  
Yasanın 24. maddesinde getirilen düzenlemeye göre “Arabuluculuk faaliyeti sonunda anlaşmaya varılması halinde, üzerinde anlaşılan hususlar hakkında taraflarca dava açılamaz.” Buna göre anlaşma tutanağında anlaşılan uyuşmazlığa konu alacak olarak adı anılan hiçbir alacak için, işçiler bir daha dava açma hakkına sahip olamayacaktır.

Kaynak: Av. Ahmet Ergin/Evrensel