TÜM TAŞIMA İŞÇİLERİ SENDİKASI TARİHÇESİ
Bugün adı Tüm Taşıma İşçileri Sendikası olan sendikamız, 14 Temmuz 1949 yılında; “Elektrik, Gaz ve Motorlu Taşıt İşçileri Sendikası” adıyla İstanbul’da kuruldu. İlk başta İstanbul İETT işçilerini ve Kadıköy-Üsküdar Halk Tramvayları Şirketi işçilerini örgütleyen sendikamız, aynı zamanda TÜRK-İŞ (Türkiye İşçi Sendikaları Konfederasyonu) kurucuları arasındadır.
TÜMTİS’in önceli olan İstanbul Elektrik Gaz ve Motorlu Taşıt Sendikası, 1951 yılında, Türkiye çapında işkolundaki işçileri tek çatı altında toplamak için; Elazığ Karayolu ve Motorlu Taşıt, Ankara Otobüs ve Garaj, Gaziantep Motorlu Taşıt, İzmir Sürücüler ve Bursa Motorlu Taşıt sendikaları ile birleşerek “Türkiye Taşıt İşçileri Sendikaları Federasyonu”nu (TİF) oluşturdu. Ardından temeli 1952 yılında Bursa’da atılan TÜRK-İŞ’in kuruluşuna kurucu bir teşkilat olarak katıldı. 23 Şubat 1964 Genel Kurulu ile kendisini feshederek milli tip bir sendika olarak “Türkiye Motorlu Taşıt İşçileri Sendikası”na (TÜMTİS) dönüştü ve 274 sayılı Sendikalar Kanunu’nun getirdiği işkolları ayrımına göre Kara Taşımacılığı İşkolu’nda Türkiye genelinde örgütlenmeye başladı. İstanbul, İzmir, Turgutlu, Manisa, Bursa, Ankara, Konya, Kırıkkale, Balıkesir, Adana, Kahramanmaraş, Şanlıurfa illerinde şubeler kurarak on binlerce işçiyi bağrında barındırdı.
24 Temmuz 1963 yılında yürürlüğe giren Sendikalar Kanunu’nun getirdiği Toplu İş Sözleşmesi (TİS) yapma hakkından yararlanarak ilk toplu iş sözleşme pazarlığına 1964 yılında 7000 üye adına İETT’ de (İstanbul Elektrik Tramvay ve Tünel İşletmeleri) başladı. İşkolları ayrımını getiren yasanın yayınlanmasının ardından TÜMTİS, 1967 yılında işkolu seviyesinde toplu iş sözleşmesi yapma yetkisi aldı ve 1967 Ekim’inde Türkiye’nin çeşitli illerindeki şirketlerle TİS görüşmelerine başladı.
Zorluklara karşın örgütlenmede başarılı bir çizgiyi sürdüren TÜMTİS, yaptığı sözleşmelerle üyesi işçilerin çalışma ve ücret koşullarını iyileştirdi, işçiler arasında kardeşliği yaygınlaştırdı. Nitekim bu anlayışı ile; 21 Şubat 1963 tarihli karar ile grev yapan Kavel Kablo Fabrikası işçilerine 1000 lira yardım yapılması ile başlayan, 1963 yılı Haziran ayında Lastik işkolunda bulunan Fargo Lastik Fabrikası’nda işten çıkarılan işçilere para yardımı yapılması, 02 Mart 1964 tarihinde alınan kararla; Türkiye Ağaç Sanayi İşçileri Sendikası’nın Fil, Kelebek ve Arı Kontrplak fabrikalarındaki grevi sürdüren işçilere 1.750 TL para yardımı yapılması, 7 Ocak 1965 sayılı kararla Petrol-İş’ in İstanbul’daki BEREC pil fabrikasındaki greve katılan işçileri 10.000 TL yardım yapılması kararları ile devam eden, sendikalarla ve genelde tüm işçilerle dayanışma ve destekler bugüne değin sürmektedir.
TÜMTİS, kurulduğu günden bugüne üyesi ve yöneticisiyle içerisinde yer aldığı demokrasi ve emek mücadelesinin önemli bir bileşeni oldu.
YAYIN ORGANI; İŞÇİ GÜCÜ
TÜMTİS, üyelerine yönelik sendika dergisi yayınlayan ilk sendikalardan biridir. 1950 yılından itibaren “Sendika Sesi” adıyla yayınlanan sendika gazetesi, 21 Kasım 1951 tarihinde alınan bir kararla “İşçi Gücü” dergisine dönüştürülmüş olup bu dergi 1970 ve 12 Eylül askeri darbesi dönemlerinde yayınına ara vermek zorunda kalmışsa da daha sonra kaldığı yerden devam ettirdiği yayın hayatını halen sürdürmektedir.
KURUCU VE ÖNDERLERİ
TÜMTİS’in yöneticilerinden bazıları, üst örgütü olan TÜRK-İş’in ve işçilerin sosyal güvenlik kuruluşu olan SSK’nın yönetimlerinde yer aldıkları gibi, 274 Sayılı Sendikalar Kanunu’nun getirdiği işkolu yönetmeliği zorunluluğu ile Kara Taşımacılığı İşkolu’nda bulunan TÜMTİS’ten yada önceli olan Elektrik, Gaz ve Motorlu Taşıt Sendikası’ndan ayrılarak farklı işkollarındaki sendikaları kurdular. Bu yöneticilerinden birkaç örnek verelim;
Mehmet İnhanlı; 1936 yılında işyeri temsilcisi olan ve 1949 yılında bu sendikayı kuranlar içinde yer alan İnhanlı, Sendikanın ilk Genel Başkanıdır. TÜRK-İş Konfederasyonu’nun kuruculuğunda ve ilk geçici Yürütme Kurulu’nda görev aldı ve İşçi Sigortaları Kurumu (bugünkü SSK) Genel Kurulu’nun delegesi olup 05 Haziran 1963′te zamanın Çalışma Bakanı Bülent Ecevit ile birlikte Cenevre’de yapılan Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) Konferansı’na TÜRK-İş ve TÜMTİS’i temsilen işçi delegesi olarak katıldı.
İbrahim Dikerman; Elektrik Gaz İşçileri Sendikası EGİS’i kurdu, daha sonra Enerji-Iş olan Sendikanın Marmara Bölge Şubesi Mali Sekreterliği görevini yürüttü.
Hilmi Gürbüz; Sendikanın yönetim Kurullarında ve Başkan Vekilliği’nde görev almış, işçi temsilciliği görevlerinde bulunmuş olup aynı nedenle sendikadan ayrılıp Dikerman ile birlikte kurdukları Enerji-iş Sendikası’nın Marmara Bölge Şubesi Başkanlığını yürüttü.
Ziya Hepbir; bir petrol işçisi olarak sendikaya 1952 yılında üye olan Hepbir, işkolları yönetmeliği çıkmasının ardından ayrı bir petrol sendikası kurarak işçi hareketine hizmette bulunmaya devam etti.
ULUSLARARASI SENDİKAL İLİŞKİLER
Kara Taşımacılığı İşkolunda pek çok sendika bulunmasına karşın Uluslararası Taşıma İşçileri Federasyonu’na (lTF) Türkiye’den 1964 yılında ilk ve tek üye olan sendika TÜMTİS olup halen ITF’nin ve onun Avrupa kolu olan ETF (Avrupa Taşıma İşçileri Federasyonu) üyesidir.
TÜMTİS’İN YENİDEN ÖRGÜTLENMESİ
17 Şubat 1974 yılında çıkan işkolları yönetmeliği sonucu belediyelerin bünyesindeki şehir içi toplu taşıma işyerlerini ve on bin dolayında işçi üyesini, elektrik ve enerji alanında, petrol ve lastik alanında pek çok üyesini yitiren TÜMTİS, otobüs garajlarında ve ambar işyerlerindeki örgütlülüğünü yaygınlaştırıp yeni üyelerle gelişmesini sürdürdü.
27 Mayıs 1960 askeri müdahalesi döneminde Genel Başkanı Mehmet İnhanlı, Merkez Yöneticisi Hilmi Gürbüz hapse atıldı, Hasan Akol ve Mustafa Sayın gibi diğer bazı merkez yöneticileri ve işyeri temsilcileri, kovuşturmalara uğrayıp işten çıkarıldılar. Ancak sendikal faaliyet İşçi Gücü yayını hariç, bir süre sonra tekrar devam etti. 12 Eylül 1980 askeri müdahalesi ise sendikal çalışmayı uzunca bir süre yasakladı.
ŞUBELERİN OLUŞTURULMASI
12 Eylül askeri darbesi ile faaliyeti durdurulan TÜMTİS, 1982 Anayasası’nın onaylattırılmasının ardından sendikal çalışmaların serbestleşmesi üzerine 1983 yılında İstanbul’da tekrar örgütlendi. İzmir ve Ankara’daki örgütlülüğünü de canlandırarak toparlanmaya başlayan TÜMTİS, önce İstanbul’daki, ardından İzmir ve Ankara’daki işyerlerinde Toplu İş Sözleşmeleri (TİS) bağıtladı. Örgütlenme çalışmaları ile 1995 yılında, Bursa ve Adana’da, 1997 yılında Gaziantep’te, 1999 yılında ise Samsun’da şubeler kurdu. İstanbul 1 No’lu Şube’nin kurulmasıyla şube sayısını 8′e çıkardı. Örgütlülüğünü, 34 ile yayarak genişletti.
30 Kasım 2014 tarihinde Gebze Şubesinin kurulmasıyla şube sayısını 9’a çıkaran TÜMTİS’in, Ankara, Gaziantep, Antalya ve İzmir olmak üzere belli başlı illerde temsilcilikleri de bulunmaktadır.
İSTANBUL TRAFİK VAKFI’NDA ÖRGÜTLENME
TÜMTİS’in, ambar işyerlerinin yanı sıra şehir içi yolcu taşımacılığı ve otoparklarda örgütlenme çalışması sonuç getirdi. İstanbul’da otoparkları ve çekicileriyle hizmet veren ve yönetiminde İstanbul Valiliği Mütevelli Heyeti’nin bulunduğu Trafik Vakfı’nda örgütlenmesini 2004 yılında başarılı bir TİS ile sonuçlandırdı ve halen işyerinde örgütlü sendikadır.
Gaziantep’te Büyükşehir Belediyesi’ne bağlı şehir içi yolcu taşımacılığı yapan Gazi-Ulaş’ta örgütlenerek iki dönem TİS bağıtladı. Gazi-Ulaş’a bağlı belediye otobüslerinin devredildiği taşeron şirket Kevser Turizm’de de örgütlendi ve TİS imzaladı. Gene aynı durumda olan ve Büyükşehir Belediyesi’ne bağlı şehir içi yolcu taşımacılığı yapan BURULAŞ’ta örgütlenme aşamasında bu şirkete bağlı belediye otobüslerinin devredildiği taşeron şirket Evin Taşımacılık’ta da örgütlenerek Çoğunluk Tespiti’nde bulundu.
KARGOLARDA ÖRGÜTLENME
TÜMTİS, 2010 yılında kargo/lojistik firmalarında örgütlenmeye başladı. İşgücü açısından çeşitliği barındıran yerel ve çok uluslu kargo firmalarında işçileri örgütleyerek TİS bağıtladı. Kargo alanında imzaladığı TİS’lerle Türkiye’de kargo işçilerin ilk defa toplu sözleşmeli ve günde 8 saat çalışma esasına dayalı çalışma düzenine kavuşmasını sağladı. Uluslararası tedarik zincirinde yer alan Amerikan merkezli Ünspet Paket Servisi-UPS’de (Daha sonra UPS Hızlı Kargo Taşımacılığı A.Ş. adını almıştır) 2011 yılında; Alman merkezli Deutsche Post-DHL’de 2014 yılında, Aras Kargo’da 01.03.2019 tarihinde TİS bağıtladı.
ARAÇ MUAYENE İSTASYONLARINDA ÖRGÜTLENME
TÜMTİS, kamu hizmeti verirken 2005 yılında özelleştirilerek işletme hakkı üç ortaklı konsorsiyum şirketi TÜVTÜRK’e verilen Araç Muayene İstasyonlarında örgütlendi. Adana, İçel, Hatay illerini kapsayan 14 araç muayene istasyonunda 28 Haziran 2013 yılında TİS imzalayarak toplu sözleşmeli düzeni sağladı. TÜVTÜRK’e bağlı Ordu-Giresun Araç Muayene İstasyonu’nda örgütlenme çalışmasını tamamlayarak 12 Eylül 2014 tarihinde imzaladığı TİS ile örgütlenmesini sektörün geneline yaydı.
‘TÜM TAŞIMA İŞÇİLERİ SENDİKASI’ İSMİNİ ALDI
07 Kasım 2012 tarihinde yürürlüğe giren 6356 sayılı ‘Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu’ ile 28 olan işkolu sayısı 20’ye düşürülerek hava, kara ve demir yolu taşımacılığı tek bir iş kolu altında birleştirildi. Bu güne kadar Kara Taşımacılığında yetkili sendika olan TÜMTİS’in faaliyet alanı genişledi.
6356 sayılı ‘Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu’ hükümleri gereğince faaliyet yürüttüğü işkoluna ilişkin yeni düzenlemeleri göz önünde bulundurarak isim değişikliği kararı aldı. Merkez Yönetim Kurulu’nun 03.09.2013 tarih 1126 No’lu kararı ile adını “Tüm Taşıma İşçileri Sendikası” olarak değiştiren TÜMTİS, 15 sıra No’lu TAŞIMACILIK İşkolu’nda yetkili sendikadır.
TÜMTİS, kayıt dışı çalışmanın, korsan çalışma ve dağınık işyerlerinin ağırlıklı olduğu nakliyat ambarlarında, yerel ve uluslararası kargo/kurye/lojistik firmalarında, araç muayene istasyonları ile belediyeler bünyesinde destek hizmetleri ile taşımacılık hizmetleri veren işyerlerinde örgütlenme çalışmalarını istikrarlı yürüten ve giderek büyüyen bir sendika olarak faaliyetlerine devam etmektedir.